‘Het is mijn observatie dat de meest succesvolle mensen vooruitgang boeken tijdens de momenten die door anderen verspild worden.’
- Henry Ford
Als je veel gedaan wilt krijgen tijdens het leren en studeren, moet je niet harder maar slimmer gaan werken. In dit artikel leer je hoe je voorbereiding op een examen, tentamen of toets als een pro kunt aanpakken. Bovendien krijg je tips aangereikt voor hoe je tijdens het leren slimmer te leren met minder moeite meer en beter werk gedaan kan krijgen.
Velen denken dat de reden dat ze niet goed kunnen leren is dat ze niet slim genoeg zijn of dat ze te weinig aanleg en talent hebben. In werkelijkheid kan iedereen beter worden in leren. Je moet er alleen wel in investeren en het jezelf aanleren. Net zoals een atleet leert hoe hij of zij optimaal kan trainen, zo kun jij ook jezelf aanleren om optimaal te leren.
Dit sleutel is daarbij om te ontdekken hoe je bewust de ideale omstandigheden voor jezelf kunt creëren of opzoeken, zodat je je goed voelt tijdens het leren en studeren en met de scherpste versie van jezelf kunt werken. Vervolgens helpt ook enorm als je tijdens het leren en studeren op een slimme manier te werk gaat. Het resultaat is dat je gemakkelijker kunt concentreren, helder kunt denken, veel productiever bent, de stof beter informatie beter opneemt en onthoudt en dat je inspanningen je minder energie kosten.
Denk vooraf na over je voorbereiding
Als je een vliegende start wilt maken met je inhoudelijke voorbereiding op een examen, tentamen of toets is het verstandig om vooraf je aanpak van de voorbereiding te overdenken. Het bewust vooraf overdenken en plannen van je voorbereiding kent een lange lijst aan voordelen. Het helpt je om een structuur aan te brengen in je aanpak en verkleint de kans dat je voor verrassingen en tegenvallers komt te staan. Tevens geeft het hebben van een goed plan vaak een opkikker aan je zelfvertrouwen, motivatie en gemoedsrust. Daardoor ervaar je minder last van uitstelgedrag, besluiteloosheid, tijdsdruk en het je overweldigd voelen.
Als je je aanpak van de voorbereiding gaat overdenken, onderzoek dan wat er precies van je wordt gevraagd en maak een inschatting van hoeveel tijd en moeite dat je waarschijnlijk gaat kosten. Inventariseer waar de eventuele obstakels en uitdagingen zich bevinden en maak een concrete planning. Houd daarbij rekening met mogelijke tegenvallers en onvoorziene extra werkzaamheden. Ook is het belangrijk als het leren en studeren om veel tijd vraagt om genoeg tijd vrij te houden voor ontspanning, rust en vrije tijd.
Benut je beste concentratie tijdstippen
Ga zuinig om met de momenten waarop je van nature het beste studeert en het meest mindful bent, bijvoorbeeld in de ochtend of later in de middag. Het zou jammer zijn als je deze in potentie super productieve uren verspilt aan het lezen van de krant of het beantwoorden van berichtjes op social media. Ook is het niet handig om dan je aandacht te besteden aan minder moeilijke of belangrijke onderdelen van de examenstof.
Andersom gezien is het sterk aan te raden om je pauzes, vrije tijd of work-outs in te plannen tijdens je minder scherpe concentratietijden en momenten. Mocht je dan toch graag willen werken, geef dan je aandacht aan eenvoudige, routineuze en praktische taken.
Tip! In de Examenatleet app kun je in het "Leren" menu een collectie van speciale korte meditatie en ademhalingoefeningen vinden die je kunt doen kort vooraf aan het leren en studeren om een optimale concentratie te activeren.
Werk met je beste aandacht aan lastige en belangrijke taken
Je kunt de vorige aanbeveling kracht bij zetten door tijdens je voorbereiding tijdsblokken in je agenda te reserveren waarin je ‘diep’ gefocust gaat werken. Deze tip is extra nuttig voor iedereen die moeite heeft zich te focussen en concentreren. ‘Diep’ gefocust werken betekent dat je bewust met je hoogste vorm van concentratie aan belangrijke en moeilijke taken werkt. Dat je mindful gaat leren! Tijdens de sessies zorg je ervoor dat je je door niets en niemand laat afleiden en storen. Door op gezette tijden van ‘diep’ gefocust werken je hoogste prioriteit te maken vergroot je de kans dat je met je beste staat van concentratie werkt, en dus veel meer gedaan krijgt.
‘Wist je dat je IQ daalt iedere keer als je tussendoor je mail checkt?’
- D. Levitin (Hersenonderzoeker)
Tip! Lees het artikel "De 6 beste tips om jezelf mentaal in topvorm te brengen" om te leren hoe je de meest scherpe, slimme en heldere versie van jezelf kunt activeren en deze mindvolle staat van focus en concentratie langdurig kunt volhouden.
Scherm jezelf af van je mobiel en andere schermen
De grootste vijand van je concentratie en productiviteit komt vast niet als een verrassing, dit is namelijk je telefoon. De verleiding om naar je telefoon te kijken is moeilijk te weerstaan. Helaas is het tussendoor regelmatig checken van je telefoon een regelrechte ramp voor je productiviteit. Het verstoort je concentratie, is een vorm van multitasking en vermindert je denkkracht en leervermogen. Onderzoekers van de Universiteit van Londen ontdekten zelfs dat het constant bereikbaar zijn op je telefoon net zo storend kan zijn als het gebruik van cannabis of een nacht slapen overslaan.
Scherm jezelf daarom tijdens het studeren af van je mobiele telefoon en andere schermen. Dit zal je gemakkelijker afgaan als je jezelf toestemming geeft om even niet bereikbaar te zijn en wanneer je het jezelf bijzonder moeilijk maakt om op je mobiel te kijken. Leg je mobiel daarom opzij, bij voorkeur uit het zicht en zo ver mogelijk weg. Zet ‘m uit of op stil. Of gebruik een speciale app om jezelf tijdelijk van sociale media af te sluiten.
Ga op een goede plek studeren
Om echt meters te maken tijdens je voorbereiding valt het sterk aan te raden om bewust de ideale studeeromstandigheden op te zoeken of te creëren. Het recept hiervoor is voor iedereen anders. Sommige mensen studeren beter met rumoer om zich heen of met muziek op de achtergrond, terwijl anderen juist absolute stilte nodig hebben. Voordat je begint met je voorbereiding op het examen, raad ik je aan om bewust een moment de tijd te nemen om te overdenken in welke omgeving jij het beste kunt studeren. Neem deze vraag serieus, want het kiezen van een goede leeromgeving is misschien wel één van de beste dingen die je kunt doen om tijdens het studeren super productief te zijn.
Breng regelmaat aan in je werktijden en plekken
Een veelgebruikte strategie van mensen die creatief en diep denkwerk verrichten, zoals schrijvers, designers en kunstenaars is dat ze regelmaat aanbrengen in de tijden, dagen en plekken waarop ze werken. Door regelmaat in je werkritme, tijden, plekken en gewoonten aan te brengen associeert je brein deze plekken en momenten met leren en studeren en productief zijn. Zo programmeer je jezelf om met een goede focus en aandacht te werken en stimuleer je je creativiteit, leervermogen en denkkracht. De sleutel tot succes bij het volgen van deze strategie is om de regelmaat strak vol te houden en om "no matter what" op deze tijden en plekken aan de slag te gaan, zelfs als je geen zin hebt of als je verwacht dat je niet in vorm of productief zult zijn.
Werk tijdens het leren samen
Je voorbereiden op een examen is niets iets wat je alleen hoeft te doen. Je kunt ook met andere examenatleten samenwerken en samen leren. Bijvoorbeeld door de lesstof te bespreken, ervaringen te delen en te leren van elkaars vaardigheden. Je kunt dit met bekenden doen of je aansluiten bij een nieuwe of bestaande studiegroep. Door op gezette tijden samen te leren help je elkaar om aan de slag te gaan, door te zetten en bij de les te blijven. Het praten over het examen en de lesstof kan je nuttige inzichten opleveren en eventueel bewust maken van hiaten in je kennis. Ook is het fijn om met anderen over examenstress te praten wanneer je dit ervaart. Tenslotte kan samen leren en studeren gezellig zijn. Door tussendoor even samen een kop koffie of thee te drinken kun je even ontspannen. Klets dan ook over iets anders dan het examen.
Ga afwisselend, creatief en speels te werk
Monotonie is dodelijk en variatie doet leven, zo luidt het gezegde. Dit gaat ook op voor studeren. Door regelmatig af te wisselen in de onderwerpen, opdrachten en je werkwijze zal het studeren minder saai en eentonig voor je aanvoelen. Daardoor kun je langer met een goede concentratie studeren. Tevens is het aan te raden om op een speelse, creatieve en levendige wijze te studeren. Maak bijvoorbeeld gebruik van kleuren, plaatjes en tekeningen in je aantekeningen, uittreksels en samenvattingen of gebruik de bekende 'mindmap'' studietechniek: door te werken met tekeningen, plaatjes, kleuren en visualisaties verbind je je rationele linkerhersenhelft met je creatieve rechterhersenhelft, wat het gemakkelijker maakt om de stof je eigen te maken, te overzien en te onthouden. Ook maakt dit het studeren minder saai en eentonig.
Tip. Wanneer je aantekeningen maakt doe dit dan door ze met pen op te schrijven en niet digitaal op een scherm te tikken. Volgens de bekende neurowetenschapper Andrew Huberman gebruikt je brein daardoor veel meer motorische circuits waardoor je je aantekeningen beter onthoudt.
Geef jezelf kleine beloningen
Leren en studeren kan soms uitdagend, eentonig en vermoeiend zijn, waardoor je gemakkelijk je motivatie kunt verliezen. Stel jezelf tijdens het studeren daarom regelmatig kleine beloningen in het vooruitzicht. Neem af en toe een moment om te ontspannen, geniet van een kopje thee, luister naar je favoriete muziek of maak een korte wandeling. Deze mini beloningen stimuleren je motivatie, houden je energieniveau op peil en zijn goed voor je concentratie.
Gebruik handige hulpbronnen
Je hoeft er niet alleen voor te staan in je voorbereiding. Op YouTube kun je instructievideo's vinden, die op een heldere en inspirerende manier vakken, boeken en delen van de examenstof uitleggen. Er zijn tevens vele handige websites, podcasts en Facebookgroepen, waar leraren in korte video's de examenstof van een vak herhalen of waar je een goede samenvatting van de examenstof kunt vinden. Ook kun je ChatGPT of een ander A.I. tool gebruiken voor hulp als je vastzit in een vraagstuk of een samenvatting zoekt.
Het gebruik van deze externe hulpbronnen is vooral nuttig bij lastige onderwerpen, als je tijdnood ervaart en als je variatie en afwisseling wilt aanbrengen in je werkwijze. Maar let op: om de examenstof goed onder de knie te krijgen is het belangrijk dat je niet alleen de stof doorneemt, overdenkt en uit je hoofd leert, maar vooral dat je ermee aan de slag gaat en ermee worstelt! Je brein onthoudt de stof beter als je meer moeite moet doen om te leren.
Herhalen, herhalen, herhalen,
Om de examenstof stevig in je lange termijn geheugen te verankeren is het belangrijk om de bestudeerde examenstof regelmatig te herhalen en op te frissen. Indien je de stof van het examen slechts eenmaal doorneemt is de kans groot dat je enkel je korte termijn geheugen gebruikt en dus dat je de opgedane kennis weer snel vergeten bent. Een tip daarbij is om vaak en kort te oefenen. Dit geeft betere resultaten dan wanneer je één of een paar keer lang oefent. Tevens maak je je de stof en vaardigheden sneller eigen als je de manier waarop je oefent en herhaalt regelmatig varieert en afwisselt.
‘Hoe meer ik oefen, hoe meer geluk ik heb.’
– Topgolfer Tiger Woods
Tip! Een veelgebruikte strategie is te oefenen met oude examenopgaven of voorbeeldexamens. Hiermee kun je de examenstof herhalen en oefenen met het maken van examenvragen. Tegelijkertijd krijg je een beter beeld van wat je op het examen kunt verwachten en hoe goed je de stof op dit moment beheerst. Zo krijg je inzicht in welke onderwerpen of onderdelen van de examenstof je nog kunt verbeteren.
Laat geen open eindjes achter
Aan het einde van een studiesessie is het slim om de sessie met een gesloten einde te beëindigen. Dit betekent dat je er bewust voor zorgt dat alle onderdelen of vraagstukken afgerond zijn of tot een kloppend einde zijn gebracht. Open eindjes maken het lastiger voor je om het studeren en het examen in je hoofd los te laten. Dit kan gemakkelijk onrustige en stressvolle gedachten veroorzaken over hoe en wanneer je dit moet aanpakken of erger nog; of je dit überhaupt wel gaat lukken. Als het niet mogelijk is om een studie sessie met een gesloten einde af te ronden is het advies om gelijk in je agenda een tijdstip te reserveren waarop je de onderdelen of vraagstukken alsnog gaat afronden. Zo ervaar je meer een gevoel van controle over de situatie en laat je geen onzekerheden achter, waardoor je er waarschijnlijk minder last van hebt.
Tot wanneer moet ik doorstuderen?
Als je je voorbereiding op het examen professioneel wilt aanpakken, dien je je zo goed voor te bereiden dat je zelfs op een slechte dag nog in staat bent om een goede prestatie te leveren. Dat is hoe de meeste topatleten, artiesten, beroepsmusici en commando's in het leger het aanpakken. Als je de examenstof en vaardigheden maar net aan beheerst ben je kwetsbaar op het examen. Er hoeft maar iets mis te gaan of tegen te zitten en je plannen vallen in duigen of er ontstaat grote stress. Leg de lat daarom hoog voor jezelf en bereid je voor op de allerlastigste vragen en moeilijkste situaties. Als je deze goed beheerst, zal al het andere gemakkelijk voor je zijn.
Tip! Train je focus en concentratievermogen met meditatie
Een goede manier om je focus en concentratie vaardigheden te trainen is om regelmatige te mediteren. Studies laten zien dat mediteren je concentratievermogen kan verbeteren. Tijdens het mediteren oefen je met het omgaan met afleidingen en het sturen en herstellen van je aandacht. Bovendien wordt focussen en goed opletter veel gemakkelijker als je geest rustig en kalm is. Meditatie kent tevens nog veel meer krachtige voordelen. Het vermindert stress, is goed voor je gezondheid, geeft je energie en brengt je meer in balans. Lees daar meer over in “Wat zijn de voordelen van mediteren? In de Examenatleet app kun je alle bekende meditatie en mindfulness oefeningen vinden en een trainingsprogramma om kennis te maken met mediatie en mediteren. Ook vind je er speciale oefeningen die je kunt doen vooraf aan het leren en studeren om een optimale concentratie te activeren.
